Ημερολόγιο
Αγγελική Τουμπανάκη: Η μουσική είναι ισχυρό μέσον έκφρασης, διάδοσης και έδαφος για να ελευθερώνεις τη φωνή σου, την κραυγή σου, την αγωνία σου
Το Femina Lab, μέσα από τη στήλη «Πρόσωπα», συνδιαλέγεται και φωτίζει γυναίκες που αγωνίζονται καθημερινά, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, ενάντια σε κάθε μορφή βίας, ανισότητας και καταπάτησης των θεμελιωδών γυναικείων δικαιωμάτων.
Η Αγγελική Τουμπανάκη, Διδακτόρισσα Μοριακής Ογκολογίας, βοκαλίστρια, καθηγήτρια φωνής, μουσικός παραγωγός, sound experimentalist μιλά στο Femina Lab.
Κα Τουμπανάκη, μιλήστε μας για την παράστασή σας «For Women». Πώς νοηματοδοτείται για εσάς η έννοια/ταυτότητα της γυναίκας, μέσα από τις μουσικές διαφορετικών πολιτισμών;
Αρχικά θα ήθελα να σας συγχαρώ για τις σημαντικές δράσεις της ΧΕΝ, αλλά και για τη δημιουργία της σύγχρονης πλατφόρμας «Femina Lab». Θεωρώ ότι δίκτυα εμπεριστατωμένης ενημέρωσης και ανάδειξης των δράσεων των γυναικείων/φεμινιστικών κινημάτων και συλλογικοτήτων, είναι πολύτιμα και απαραίτητα για την διαμόρφωση, την ωριμότητα και τη συνεχή υποστήριξη και ενδυνάμωση της φωνής της γυναίκας.
Αισθάνομαι συνεχώς την ανάγκη να δημιουργώ με απόλυτη ελευθερία έκφρασης, να εξερευνώ και να εξελίσσομαι πέρα από το μικρόκοσμό μου, ανιχνεύοντας διαφορετικές μουσικές κουλτούρες, φωνήματα, παρέες και τρόπους δημιουργίας. Έτσι συνδέω τη ψυχή και το νου μου με μια οικουμενική τέχνη στην οποία θέλω να ανήκω.
Το FOR WOMEN είναι ένα ξεχωριστό καλλιτεχνικό αφήγημα αφιερωμένο στη Γυναίκα των διαφορετικών τόπων και χρόνων, των διαφορετικών πολιτισμών, με τραγούδια πέρα από σύνορα, στερεότυπα και νόρμες, που μας αφυπνίζουν και μας ενώνουν.
Γυναίκες ασυμβίβαστες, ονειροπόλες και πρωτοπόρες, επαναστάτριες και αιρετικές. Γυναίκες που ζήσαν παθιασμένα και έπραξαν κοινωνικές ανατροπές. Πειρατίνες, μάγισσες, ανδρονίκες, επιστημόνισσες, ποιήτριες, συνθέτριες. Αυτές «συναντώ» μέσα από τις μουσικές του FOR WOMEN και ανατρέχοντας στο βίο τους και το έργο τους, να ευθυγραμμίζομαι με τις αξίες τους, μελετώ στιγμές της ιστορίας, μου «συστήνουν» και άλλες γυναίκες και άλλους ανθρώπους που με εμπνέουν βαθιά μέσα από την κοινωνική τους στάση.
Μαζί μου επί σκηνής στο FOR WOMEN βρίσκονται 13 συντελεστές που αλληλοεπιδρούμε και αυτοσχεδιάζουμε φτιάχνοντας έναν μουσικό σύμπαν αφιερωμένο στη γυναίκα. Οι μόνιμοι και αγαπημένοι συνεργάτες μου, διακεκριμένοι δεξιοτέχνες και καθηγητές της jazz και παραδοσιακής μουσικής σκηνής της Ελλάδας, ο Γρηγόρης Ντάνης στην κιθάρα, Απόστολος Καλτσάς στο μπάσο, Ηλίας Δουμάνης στα τύμπανα και Γιώργος Μακρής στη γκάιντα.
Μουσικοί ευέλικτοι και έμπειροι που μαζί ενώνουμε ετερογενείς μελωδίες και αφηγούμαστε ιστορίες ξεχωριστών γυναικών που ενέπνευσαν συνθέτες, ανά τον κόσμο και γίναν τραγούδια στις μουσικές παραδόσεις των λαών. Πρόσφατα δημιούργησα ειδικά για αυτό το project ένα οκταμελές γυναικείο φωνητικό σύνολο από βοκαλίστριες και ηθοποιούς, έχοντας ως σημείο αναφοράς τη δύναμη της πολυφωνίας και πηγή έμπνευσης τη χορικότητα που εκφράζει την φωνή της γυναίκας και τη συλλογική της ταυτότητα από το αρχαίο δράμα, σε όλη την πορεία της παράδοσης μέχρι και την σύγχρονη φωνητική σύνθεση. Το FOR WOMEN, for All αποτελεί την κατάθεση ψυχής και μέρος ενός μελλοντικού μου πολυδιάστατου αρτιβιστικού οράματος που θέλει πολύ δουλεία και επιμονή και εύχομαι με την ομάδα μου να τα καταφέρουμε.
Πόσο διεκδικητική μπορεί να είναι η Τέχνη; Τι σημαίνει για μια γυναίκα καλλιτέχνιδα στην Ελλάδα του 2023 η παραγωγή έργου και πολιτισμού;
Μέσω της καλλιτεχνικής έκφρασης, μας δίνεται η ευκαιρία και η δυνατότητα να καταρριφθούν κοινωνικά στερεότυπα και αγκυλώσεις και να λειτουργήσει η τέχνη και ειδικά η μουσική ως μια οικουμενική γλώσσα επικοινωνίας και εξευγενισμού.
Ξεκινάω με δύο σπουδαίους masters μουσικούς για εμένα.
Η βοκαλίστρια και ακτιβίστρια, Nina Simone, είπε: «Είναι χρέος του κάθε καλλιτέχνη να εκφράζει την εποχή στην οποία ζει»
Ο John Coltrane, μοναδικός μουσικός επαναστατικός και οραματιστής, ο οποίος ξεπέρασε τους τίτλους και τα ηχητικά μοτίβα της εποχής του, με πανανθρώπινες αξίες, είπε: «Η μουσική μου είναι η πνευματική έκφραση του εαυτού μου – η πίστης μου, η γνώση μου, η ύπαρξη μου. Όταν αισθανθείς τις δυνατότητες της μουσικής, θέλεις να προσφέρεις κάτι πολύ δυνατό στο κόσμο – να ελευθερώσεις την ανθρωπότητα από τις αναστολές της. Θέλω να μιλήσω στις ψυχές τους».
Η είσοδος γενικά των γυναικών στη μουσική συνδέθηκε με τον ακτιβισμό, τη διεκδίκηση και τον αγώνα υπέρ της ισότητας. Η μουσική είναι ισχυρό μέσον έκφρασης, διάδοσης και έδαφος για να ελευθερώνεις τη φωνή σου, την κραυγή σου, την αγωνία σου. Ανά τους καιρούς δημιουργήθηκαν πολλά φεμινιστικά μουσικά συγκροτήματα, ή, κινήματα, όπως το φεμινιστικό πανκ κίνημα Riot grrrl που διεκδίκησαν την γυναικεία παρουσία στη παγκόσμια μουσική σκηνή. Όπως και υπήρξαν και υπάρχουν γυναίκες ενδεικτικά αναφέρω τη μπλουζίστρια Bonnie Raitt, την ασυμβίβαστη Jannis Choplin, την κυρίαρχη Patti Smith, την εκκεντρική Björk, την εθελόντρια του Ερυθρού Σταυρού και ακτιβίστρια Josephine Baker, οι οποίες στήριξαν μέσα από την συνειδητοποιημένα προκλητική-ανατρεπτική τους εμφάνιση, ιδέες όπως ισότητα, ανεξαρτησία, απελευθέρωση των γυναικών.
“….Αισθάνομαι συνεχώς την ανάγκη να δημιουργώ με απόλυτη ελευθερία έκφρασης, να εξερευνώ και να εξελίσσομαι πέρα από το μικρόκοσμό μου, ανιχνεύοντας διαφορετικές μουσικές κουλτούρες, φωνήματα, παρέες και τρόπους δημιουργίας. Έτσι συνδέω τη ψυχή και το νου μου με μια οικουμενική τέχνη στην οποία θέλω να ανήκω.”
Μια γυναίκα καλλιτέχνιδα του 2023 στην Ελλάδα, θωρακίζεται με βαθιά γνώση, συμπράττει με ανθρώπους που βρίσκουν κοινούς κώδικες ήθους και αισθητικής. Έχει ξεκάθαρο όνειρο, όραμα, όρεξη για δουλειά. Ελευθερώνει την έκφρασή της και υποστηρίζει τις επιλογές της με ισχυρό της πυλώνα τον αυτοσεβασμό και την αλήθεια της. Αυτό είναι απαραίτητο, ιδίως για τις εποχές που βιώνουμε, όπου στο βωμό της εμπορευματοποίησης και της ταχύτατης παραγωγής και κατανάλωσης θυσιάζονται, πολλές φορές, η αξιοπρέπεια και η καλλιτεχνική αρτιότητα. Η σύγχρονη μουσική βιομηχανία των δημοφιλών ειδών μουσικής στηρίζει σε μεγάλο βαθμό την «εικόνα ομορφιάς», ως βασικό εργαλείο προώθησης των γυναικών καλλιτεχνών, δέσμια της στερεοτυπικής εικόνας που έχουν διαμορφώσει αρκετοί άνδρες για το γυναικείο φύλο. Την ίδια στιγμή ξεπηδούν και είδη μουσικής, με σεξιστικούς και κακοποιητικούς στίχους και στηρίζουν μια δηλητηριασμένη αρρενωπότητα, καθώς και μια κουλτούρα παραβατικότητας και υποτίμησης του γυναικείου φύλου. Πραγματικά αυτό με ανησυχεί, καθώς η πλειοψηφία των ακροατών είναι έφηβοι, αλλά και παιδιά μικρότερων ηλικιών. Σε αυτό λοιπόν το σημείο απαιτείται ισχυρό αντίβαρο έργου από όλους τους καλλιτέχνες που να προάγει την ευγένεια και το σεβασμό και απαιτείται δημιουργία μουσικών συνθέσεων που να αφυπνίζουν και να ανυψώνουν το πνεύμα.
Είστε ταλαντούχα ερμηνεύτρια βοκαλίστρια και δασκάλα φωνητικής. Τι είναι για εσάς η φωνή; Ποια η σχέση σας μαζί της; Τι είναι μια γυναικεία φωνή;
Η φωνή για εμένα είναι η θεμελιώδης έκφραση μας, το προσωπικό μας αποτύπωμα, το κούρδισμα της ολότητας μας.
Είναι δόνηση, που αποτελεί την γενεσιουργό αιτία των δομών της ύλης, (Κυματική Επιστήμη), που αόρατα και αιώνια εκτελεί το μουσικό έργο του σύμπαντος. Όταν ενεργοποιείται ο φωνητικός μηχανισμός δονείται το σώμα και όταν φέρει μελωδίες τότε αποτελεί την απόλυτη θεραπεία.
Έχει αποδειχθεί ότι η μουσική θεραπεύει, καθώς μπορεί και επηρεάζει τον καρδιακό ρυθμό, το σφυγμό, την αρτηριακή πίεση, το ρυθμό της αναπνοής, τη γαστρική κίνηση, την οξυγόνωση και τη ροή του αίματος, τη θερμοκρασία του σώματος και την αύξηση ή μείωση παραγωγής ορμονών, τα συναισθήματα, συμπεριφορά, μνήμη, μάθηση. Φαντάσου λοιπόν σε ένα πολυφωνικό τραγούδισμα αρχέγονο – παραδοσιακό, ή, συγχρόνου αυτοσχεδιασμού, τις πολλές φωνές να ενώνονται και τότε να δημιουργείται μια απίστευτη σύνδεση σε όλους τους άξονες που σε διαπερνά και σε φωτίζει, σε κάνει διάφανο.
Η δική μου λοιπόν σχέση με τη φωνή είναι ζωτικής σημασίας. Χάνομαι με ώρες μελέτης πάνω στις απίστευτες ερμηνευτικές και συχνοτικές της δυνατότητες. Την εξερευνώ μέσα από την παρατήρηση και συλλογή παραδοσιακών ήχων, ρυθμών, μουσικών ιδιωμάτων και φωνημάτων, τον πειραματισμό, τον αυτοσχεδιασμό, την σύνθεση και φυσικά τη διεπιστημονική οδό. Πιστεύω στην τεχνική κατάκτηση του οργάνου που εξυπηρετεί την ελευθερία της έκφρασης και του συναισθήματός σου την ώρα της καλλιτεχνικής πράξης, χωρίς εμπόδια, περιορισμούς και όρια.
Η γυναικεία φωνή, η αρχαία, η διαχρονική, η φωνή της μάνας μας, της γιαγιάς μας, φέρει μνήμες και ξετυλίγει τους αιώνες.
Κάθε φωνή είναι μοναδική με τη δική της ξεχωριστή μελωδικότητα, ρυθμό, χρωματισμό και μαρτυρά ολοφάνερα την ψυχή μας.
Από το Διδακτορικό και την έρευνα στη Μοριακή βιολογία στην Τέχνη. Είναι αλλαγή ή συνέχεια;
"Η μουσική αποβαίνει θεραπευτική, εκπαιδευτική, μέθοδος και μέσον για την πραγματοποίηση της Ιδανικής Πολιτείας" είχε πει ο Πλάτωνας.
Θεωρώ βασικό άξονα έμπνευσης και έκφρασής μου τη βαθύτερη σχέση επιστήμης και τέχνης, το οποίο και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του καλλιτεχνικού, του διδακτικού και του επιστημονικού μου πεδίου δράσης. Διδάσκω τους μαθητές μου, ξεκινώντας πάντα θεωρητικά με ανατομία και ανάλυση του μηχανισμού της φώνησης. Η συνύπαρξης τέχνης και επιστήμης μέσα από το προσωπικό μου πρίσμα αποτελεί αναγκαιότητα για να εξερευνήσω, να αποκωδικοποιήσω, να δημιουργήσω με γνώση, να βιώσω με ασφάλεια και να μεταδώσω την πληροφορία υπεύθυνα.
Δεν θα πω κάτι διαφορετικό από αυτό που στηρίζω πάντα. Η τέχνη εμπεριέχει μέσα της επιστημοσύνη. Πίσω από κάθε δημιουργική της μορφή υπάρχει έρευνα και μελέτη. Εάν μάλιστα σε ενδιαφέρει και η πειραματική σύνθεση, για να κατορθώσεις την αποδόμηση πρέπει να έχεις δουλέψει ισχυρά τη δομή.
“…Την ίδια στιγμή ξεπηδούν και είδη μουσικής, με σεξιστικούς και κακοποιητικούς στίχους και στηρίζουν μια δηλητηριασμένη αρρενωπότητα, καθώς και μια κουλτούρα παραβατικότητας και υποτίμησης του γυναικείου φύλου. Πραγματικά αυτό με ανησυχεί, καθώς η πλειοψηφία των ακροατών είναι έφηβοι, αλλά και παιδιά μικρότερων ηλικιών.”
Από την άλλη, η επιστήμη ιδίως στον ερευνητικό τομέα της, εμπεριέχει τέχνη και αντλεί από αυτή. Σκέψου οτι οι μικροσκοπικές μας κυτταρικές δομές αποτελούν έμπνευση, με την απίστευτη ομορφιά τους και σαγηνευτική του αρτιότητα. Είναι προτέρημα του επιστήμονα να είναι ευρηματικός, να δουλεύει με φαντασία και συνδυαστική σκέψη με βάση πάντα τη γνώση. Ο John Coltrane, ο Μπάρτοκ, ο Γιάννης Χρήστου, ο Στοκχάουζεν, ο John Cage, ο Demetrios Stratos, αποτελούν κορυφαίους καλλιτέχνες που ανατρέψανε τις κλασικές δομές, έγιναν ερευνητές αναζητώντας στην διαδικασία δημιουργίας διαφορετικούς άξονες αναφοράς και αντλώντας θεματολογικά από την επιστήμη και τις κοσμολογικές ανακαλύψεις.
Η Επιστήμη και η Τέχνη μπορούν να λειτουργήσουν μαζί́ δημιουργικά με ουσία και αποτελεσματικότητα. Ακριβώς το ίδιο πιστεύω για την Τέχνη και την ακτιβιστική και ανθρωπιστική δράση.
Σε κάποια συνέντευξή σας μιλήσατε για τον «καθημερινό φεμινισμό». Τι σηματοδοτεί για εσάς η έννοια του φεμινισμού; Και πώς αντιλαμβάνεστε τον «καθημερινό φεμινισμό»;
Μια υγιής κοινωνία προϋποθέτει την ισότιμη συμμετοχή και εκπροσώπηση όλων των πολιτών. Ο καθημερινός φεμινισμός ξεκινάει από το ατομικό επίπεδο και σημαίνει για εμένα συνεχή επαγρύπνηση, πανοραμική σκέψη, αξιολόγηση, συνεχή ενημέρωση και εκπαίδευση, μελέτη της ιστορίας, αγώνας, ελευθερία επιλογής, διεκδίκηση και τόλμη. Ακόμα και σε καθημερινά θέματα στάσης, θέσης και αλληλεπίδρασης. Έχουμε κάποιες γλωσσικές συνήθειες που διαμορφώνουν τη σκέψη μας και δεν έχουμε αντιληφθεί και συνειδητοποιήσει ότι μαρτυρούν το προβάδισμα του αρσενικού έναντι του θηλυκού και συντηρούν σύμβολα ενός συντηρητικού ανδροκρατούμενου λόγου που εμπεριέχει λέξεις και εκφράσεις οι οποίες υποβαθμίζουν και αποκλείουν τις γυναίκες. Πρόσφατα έμαθα τον όρο «γλωσσικός σεξισμός» από την ξεχωριστή γυναίκα και φίλη, την ομότιμη καθηγήτρια Λαογραφίας και Φύλου στο Πανεπιστήμιου Αιγαίου, Μαρία Γκασούκα και την ευχαριστώ βαθιά.
Σε ομαδικό επίπεδο ο καθημερινός φεμινισμός σημαίνει για εμένα στήριξη, αλληλεγγύη, γυναικεία ενδυνάμωση και δράσεις με εκσυγχρονισμένη αισθητική έκφρασης, γόνιμους διαλόγους, φυσική παρουσία και διάδραση μέσω ενός οριζόντιου σύνολο συνδέσεων και δικτύων επικοινωνίας.
Υπάρχουν γυναικείες οργανώσεις και γυναίκες στην Ελλάδα που διεκδικούν, μάχονται χρόνια σε καθημερινή βάση με πάθος για ζητήματα ισότητας γυναικείας και ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Είμαι τυχερή γιατί συναντώ τα τελευταία χρόνια τέτοιες γυναίκες και μαθαίνω από αυτές, με εμπνέουν και οξύνουν το νου μου.
Το ζήτημα της ανισότητας των δύο φύλων πρέπει να αναλύεται συνεχώς, ώστε η ρίζα τού προβλήματος να γίνει περισσότερο διακριτή σε όλους του τομείς, χωρίς δογματισμούς και μίσος.
Και αυτό δεν αφορά φυσικά μόνο τις γυναίκες, αλλά αφορά όλους μας ανεξαρτήτως θρησκεύματος, ηλικίας, πολιτικού και πολιτισμικού υπόβαθρου, φύλου και φυλής. Είναι σημαντικό να πούμε ότι ο σύγχρονος φεμινισμός αξιολογεί τα προβλήματα μέσα από μια νομική και διεπιστημονική οπτική και βάση. Προσωπικά ελπίζω σε έναν σύγχρονο φεμινισμό δυναμικό, διαδραστικό και αποτελεσματικό στις σύνθετες και πολυπρισματικές πραγματικότητες ενός κόσμου διεθνικού. Πιστεύω στο «όλοι μαζί».
Τα τελευταία χρόνια τόσο στον καλλιτεχνικό, αλλά και σε όλους τους τομείς του δημόσιου χώρου, υπάρχει μια τάση προβολής/ανάδειξης του φαινομένου της βίας κατά των γυναικών. Ποια είναι η άποψή σας; Γιατί αναδεικνύεται τώρα κάτι που συνέβαινε χρόνια;
Σε αρκετές κοινωνίες είναι βαθιά ριζωμένη η κουλτούρα της κακοποίησης και της πατριαρχίας και η εμμονή σε παραδόσεις και θρησκείες που επιτρέπουν και επιβάλλουν τον παραλογισμό για το σώμα και την ύπαρξη της γυναίκας (καταναγκαστικός γάμος ανήλικων κοριτσιών, κλειτοριδεκτομή, θηλυκοκτονία). Γυναικοκτονίες «femicides» γίνονταν πάντα, αλλά δεν συζητούσαμε γι' αυτές, επειδή δεν ήταν κοινωνικά ορατές. Και σήμερα είναι σίγουρα πολύ περισσότερες από αυτές που καταγράφονται στα επίσημα δεδομένα.
Όπως ξέρουμε όλοι πια, ο πρόσφατος εγκλεισμός έγινε η αιτία να φανερωθούν πολλές παθογένειες της κοινωνικής μας ζωής, με σοβαρότερη την ενδοοικογενειακή βία, με θύματα γυναίκες και παιδιά. Δημιουργήθηκαν και ενδυναμώθηκαν, ευτυχώς, κινήματα, όπως τα MΕΤΟΟ, NiUnaMenos, HomeToVote "Gulabi Gang, Reethenipple, YesAllWomen Women’s Marches, το Everyday Sexism Project, το One Billion Rising, το SlutWalk. Παράλληλα, η προβολή πια στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και δικτύωσης, με διεθνή πια κάλυψη, για τη γυναικεία κακοποίηση, την ενδοοικογενειακή βία, την σεξουαλική παρενόχληση και διαφθορά στη δουλειά, δημιούργησε κοινωνική αφύπνιση και μείωση, ευτυχώς, της ανοχής αρκετών γυναικών που βρίσκονται σε κακοποιητικές σχέσεις.
“….Ο καθημερινός φεμινισμός ξεκινάει από το ατομικό επίπεδο και σημαίνει για εμένα συνεχή επαγρύπνηση, πανοραμική σκέψη, αξιολόγηση, συνεχή ενημέρωση και εκπαίδευση, μελέτη της ιστορίας, αγώνας, ελευθερία επιλογής, διεκδίκηση και τόλμη. Ακόμα και σε καθημερινά θέματα στάσης, θέσης και αλληλεπίδρασης.”
Σημαντικό ότι έχει ξεκινήσει, παγκοσμίως, λειτουργία υποστηρικτικού πλαισίου και νομοθετικών ρυθμίσεων ενάντια σε αθέμιτες συμπεριφορές, δημιουργία μέτρων ενδυνάμωσης και προστασίας, αλλά και προγράμματα εκπαίδευσης με επίκεντρο το σεβασμό της προσωπικότητας της γυναίκας. Είναι ζωτικής σημασίας μία ολιστική κοινωνική αντιμετώπιση, δίκαιη και αυστηρή απέναντι στην έμφυλη βία και στο μίσος σε όλες της τις μορφές. Χρειάζεται, όμως, καθημερινός αγώνας και πολύ δουλειά και επαγρύπνηση από την πολιτεία, αλλά και από τον καθένα ξεχωριστά.
Και όπως είπε ο Άλμπερτ Αϊνστάιν «Ο κόσμος είναι επικίνδυνο μέρος για να ζεις, όχι εξαιτίας αυτών που κάνουν το κακό, αλλά εξαιτίας εκείνων που το βλέπουν και δεν κάνουν κάτι».
Με αφορμή τη δημιουργία του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και την αλλαγή ονόματος της Γενικής γραμματείας Ισότητας των Φύλων, σε Γενική Γραμματεία Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ποιες θεωρείτε ότι θα είναι οι επιπτώσεις για το γυναικείο ζήτημα και πόση διαφορά (μπορεί άραγε να) κάνει ένα χαμένο Φ;
Το νέο σχήμα έχει ως εξής:
Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, μαζί με το τμήμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων από το Υπουργείο Δικαιοσύνης απορροφήθηκαν και ενώθηκαν στη νέα Γενική Γραμματεία Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, υπό τη στέγη του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και η έννοια του φύλου καταργήθηκε από τον τίτλο της.
Προσωπικά ως απλός πολίτης δεν αντιλαμβάνομαι την χρησιμότητα της συγκεκριμένης ανακατάταξης. Οι έννοιες ανθρώπινα δικαιώματα και ισότητα φύλων έχουν βαρύτητα, αποτελούν ισχυρές αξίες και φέρουν μεγάλη ιστορία και πολύ κόπο. Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των φύλων ιδρύθηκε το 1985 και αποτέλεσε μια ισχυρή νίκη απέναντι στις έμφυλες διακρίσεις, ενισχύοντας την πολιτική ισότητας. Respect.
Κατανοώ, από τη μια πλευρά, τη δημιουργία μιας μεγάλης ομπρέλας πολιτικής προστασίας και φροντίδας, υπό τον όρο «Γενική Γραμματεία Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων», που συμβολίζει μια πανανθρώπινη νοοτροπία αλληλεγγύης, στην οποία εντάσσονται βαλλόμενες ομάδες ανθρώπων, όπως οι πρόσφυγες και οι μετανάστες. Απο την άλλη πλευρά, όμως, θεωρώ ότι θα ήταν πιο σημαντικό και πιο λειτουργικό να υπάρχει διαχωρισμός και ουσιαστικά και συμβολικά.
Δεν έχουν λυθεί σε μεγάλο βαθμό ειδικά φλέγοντα έμφυλα θέματα που μαστίζουν την κοινότητα. Υπάρχει πολύς και δύσκολος δρόμος ακόμα για να κερδηθεί η αξία της ισοτιμίας και ισότητας των φύλων, να καταπολεμηθεί οποιαδήποτε μορφή έμφυλης βίας, τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσμίως και να γίνουν οι απαραίτητες θεσμικές αλλαγές που θα προστατεύουν αποτελεσματικά τα δικαιώματα των γυναικών.
Χρειάζονται εξειδικευμένες διεπιστημονικές ομάδες, ισχυρό δίκτυο δομών, συγκεκριμένη πολιτική μέριμνα και ξεκάθαρα όρια ευθυνών. Άρα θεωρώ ότι θα ήταν καλύτερο για όλους μας ο φορέας της Ισότητας των Φύλων να είναι ορατός και επίσημα υπογραμμισμένος.
Την ίδια στιγμή ενστερνίζομαι την θέση των γυναικείων οργανώσεων, όπως της σημαντικής Διοτίμα, οι οποίες αναφέρουν ότι σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), το κυβερνητικό αυτό όργανο θα πρέπει να συστήνεται στο υψηλότερο επίπεδο διακυβέρνησης, ενώ οι πολιτικές ισότητας των φύλων θα πρέπει να συνιστούν θεσμική αρμοδιότητα, ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δεσμευτεί για την πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας, όπως αναφέρεται στη στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των φύλων 2020-2025, με χρηματοδότηση σε έργα και οργανώσεις για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας μέσω του προγράμματος «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα». Παράλληλα υπάρχει έντονος προβληματισμός για το πως θα διασφαλιστεί η υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025, αλλά και η πρόβλεψη σύστασης Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ που εξαγγέλθηκε στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+. Τέλος η Ομάδα Εργασίας του ΟΗΕ τονίζει ότι η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων θα έπρεπε να διαδραματίσει κομβικό ρόλο, ενώ η πολιτεία θα πρέπει να διασφαλίσει ότι ο ρόλος και οι αρμοδιότητες της θα ενισχυθούν ουσιαστικά προκειμένου να καταστεί το κεντρικό κυβερνητικό όργανο για την ισότητα των φύλων.
“…Σε αρκετές κοινωνίες είναι βαθιά ριζωμένη η κουλτούρα της κακοποίησης και της πατριαρχίας και η εμμονή σε παραδόσεις και θρησκείες που επιτρέπουν και επιβάλλουν τον παραλογισμό για το σώμα και την ύπαρξη της γυναίκας (καταναγκαστικός γάμος ανήλικων κοριτσιών, κλειτοριδεκτομή, θηλυκοκτονία). Γυναικοκτονίες «femicides» γίνονταν πάντα, αλλά δεν συζητούσαμε γι' αυτές, επειδή δεν ήταν κοινωνικά ορατές. Και σήμερα είναι σίγουρα πολύ περισσότερες από αυτές που καταγράφονται στα επίσημα δεδομένα.”
Καταθέτω την ανησυχία μου ως γυναίκα για το νεοσύστατο υπουργείο και αναμένω να ξεκαθαρίσει το τοπίο, όσον αφορά στις ενέργειες, τις αλλαγές και τον προγραμματισμό των δράσεων του.
Έχω πραγματικά πιστή στους θεσμούς, πίστη στην δύναμη του διαλόγου, όπως και ότι υπάρχουν σε σημαντικές θέσεις προοδευτικά μυαλά που λειτουργούν πέρα από κομματικούς διαχωρισμούς, στερεότυπα και δογματισμούς, έχοντας, όπως όλοι μας κοινό στόχο την δίκαιη και αρμονική συνύπαρξη, την συνανάπτυξη χωρίς βία και μίσος.
Θα θέλαμε την άποψη σας για τον εθελοντισμό. Γνωρίζουμε ότι έχετε μακρά θητεία στους προσκόπους, μια από τις 4 παλαιότερες εθελοντικές οργανώσεις της χώρας, όπως και η ΧΕΝ Ελλάδος. Πώς νιώθετε σε αυτό το ρόλο της εθελόντριας;
Ο προσκοπισμός όρισε κατά πολύ το τρόπο σκέψης και κοινωνικής μου στάσης και συνείδησης. Μια μεγάλη παρέα φίλων που μέσα από το παιχνίδι, την επαφή με τη φύση, την απλότητα, το γέλιο, αναπτύσσαμε τις πολύτιμες αξίες της ομαδικότητας, της ευθύνης, του σεβασμού στην μοναδικότητα του ατόμου και της προσφοράς, αβίαστα, ελεύθερα, χωρίς βαρύγδουπές αναφορές και φανφαρώδη φληναφήματα. Οι αξίες αυτές για τους περισσότερους από εμάς, έγιναν τρόπος ζωής και μονοπάτι ευτυχίας.
Η έννοια του εθελοντισμού της κοινωνικής και ανθρωπιστικής δράσης υπήρχε έντονα και μέσα στο οικογενειακό μου περιβάλλον. Η γιαγιά μου, Αγγελική Ευσταθίου, ήταν Διευθύνουσα Αδερφή Ερυθροσταυρίτισα, παρασημοφορήθηκε οχτώ φορές από την πατρίδα και μάλιστα τιμήθηκε με το μετάλλιο της Χρυσής Δάφνης για την μεγάλη της προσφορά τόσο στον πόλεμο του 1940, όσο και τους σεισμούς του 1953 της Κεφαλλονιάς. Μια ακριβή Κυρία, μια δυνατή Γυναίκα του καθήκοντος και της αυτοθυσίας.
Είναι καθαρά προσωπική μου ανάγκη και πιστέψτε με αποτελεί για μένα μεγάλη χαρά και τιμή να συνεργάζομαι με δομές και κέντρα όπου δημιουργήθηκαν από ανθρώπους με ήθος, ανιδιοτέλεια και όραμα… όπως το Κέντρο Κοινωνικής Φροντίδας ατόμων με νοητική υστέρηση "Εστία", το "Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας" στις Γυναικείες Φυλακές της Θήβας, σε συνεργασία με το Δίκτυο Στήριξης Φυλακισμένων και αποφυλακισμένων γυναικών, το "ΚΕΘΕΑ Παρέμβαση" για χρήστες ναρκωτικών άνω των 21 ετών, το περιοδικό δρόμου "Σχεδία". Εκεί καλούμαι να διδάξω μουσική, να μεταφέρω την γνώση μου για το πολυδιάστατο όργανο της φωνής και να οργανώνω τους αγαπημένους "φωνητικούς κύκλους". Εγώ είμαι αυτή που κερδίζω στιγμές χαράς, απλώς με το να μοιράζομαι με τα μέλη των ομάδων τα απερίγραπτα και αυθεντικά συναισθήματα που μας χαρίζει η μουσική. Είναι το ελάχιστο που μπορώ να κάνω και το θεωρώ χρέος μου.
Επερχόμενες δράσεις – συναυλίες της Αγγελικής Τουμπανάκη
For Women - Αγγελική Τουμπανάκη 5tet (world μουσική) στο 17ο φεστιβάλ του "Τόπος Τεχνών Χώρα" στην Υπάτη Λαμίας, την Τετάρτη 6 Σεπτεμβρίου 2023
Drums & Voice Jazztronica Duet | Α. Τουμπανάκη - Ηλ. Δουμάνης (Electrο-jazz προσωπικές συνθέσεις) στο 1ο Jazz Breeze Festival που διοργανώνει ο Δήμος Αγρινίου, την Παρασκευή 15 Σεπτεμβρίου 2023
ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΕΟΝΤΗΣ _ “60 χρόνια μαζί” στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, την Τρίτη 26 Σεπτεμβρίου 2023
Αγγελική Τουμπανάκη
Διδακτόρισσα Μοριακής Ογκολογίας, βοκαλίστρια, καθηγήτρια φωνής, μουσικός παραγωγός, sound experimentalist
Η Αγγελική Τουμπανάκη θεωρεί την ανθρώπινη φωνή το εκφραστικότερο και πλουσιότερο σε αποχρώσεις μουσικό όργανο. Με τη φωνή αυτοσχεδιάζει, πειραματίζεται, εκφράζεται και επικοινωνεί, πιστεύοντας στην καλλιτεχνική έκφραση πέρα από μουσικά σύνορα και νόρμες.
Η προσέγγισή της στην τέχνη είναι σε διαλεκτική και συνθετική σχέση με τις παραστατικές/οπτικοακουστικές τέχνες και την εικαστική δημιουργία.
Παράλληλα με τις μουσικές της σπουδές ολοκλήρωσε έναν πολυετή κύκλο επιστημονικής έρευνας –είναι αριστούχος διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Μοριακή Βιολογία. Θεωρεί βασικό της άξονα έμπνευσης και έκφρασης την βαθύτερη σχέση επιστήμης και τέχνης και εξερευνά εννοιολογικά και βιωματικά τις δυνατότητες της ανθρώπινης φωνής μέσα από τον αυτοσχεδιασμό, την καλλιτεχνική έκφραση και τη διεπιστημονική οδό.