Βιβλιοκριτική : «Πέρα από τη σιωπή» της Ζοέλ Λοπινό

Μπορεί ένα βιβλίο να γίνει ασπίδα στην έμφυλη βία; Φυσικά, αν αναφερόμαστε στο «Πέρα Από Τη Σιωπή» της Ζοέλ Λοπινό. Ένα μυθιστόρημα με εκκωφαντικά δυνατή φωνή, καθώς η αφήγηση αφορά σε «τρεις εξομολογήσεις παγιδευμένων γυναικών που τόλμησαν να σπάσουν τα δεσμά του φόβου», όπως πληροφορεί ήδη από το εξώφυλλο του βιβλίου ο υπότιτλός του. Ένα μυθιστόρημα που στέκεται απέναντι στην αδυναμία της πολιτείας και της κοινωνίας να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το νοσηρό φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας. Γεγονός που έχει ως συνέπεια την καλλιέργεια της σιωπής στα θύματα, καθώς αυτά σχηματίζουν την πεποίθηση ότι οι θεσμοί και οι νόμοι είναι ανίκανοι να τα βοηθήσουν να απαλλαγούν από τον δυνάστη τους. Η απουσία αποτελεσματικής θεσμικής προστασίας μεγιστοποιεί τον φόβο που ακινητοποιεί το θύμα και η σιωπή στη συνέχεια του παρέχει ένα απατηλό καταφύγιο ασφάλειας με την ψευδαίσθηση ότι έτσι δεν θα ερεθίσει περαιτέρω τον θύτη εναντίον του. Ιδιαίτερα μάλιστα, όταν τα ακραία περιστατικά της έμφυλης βίας, οι γυναικοκτονίες, δεν είναι σπάνια.

       Οι γυναίκες που έρχονται αντιμέτωπες με το σκοτεινό πρόσωπο της βίας καθίστανται θύματα – άσχετα από πνευματικές ικανότητές τους και τις δεξιότητες που μπορεί να έχουν κατακτήσει ή τις οποιεσδήποτε άλλες επιτυχίες τους στην ζωή – και εγκλωβίζονται σε έναν ζοφερό κόσμο που μοιάζει να μην έχει διέξοδο. Μέσα από την αφήγηση των ιστοριών των τριών πρωταγωνιστριών του μυθιστορήματος η συγγραφέας ανατέμνει με χειρουργική ακρίβεια και ευαισθησία την ψυχοσύνθεση των θυμάτων αλλά και των θυτών τους. Γραμμή την γραμμή, εικόνα την εικόνα, σελίδα την σελίδα σκύβει βαθιά στον ψυχικό τους κόσμο και ανασύρει αντιλήψεις, συναισθήματα και πράξεις που υφαίνουν το δίχτυ της βίας και συνακόλουθα του φόβου και της σιωπής ως την στιγμή που η ανοχή θυμάτων μηδενίζεται και η απόφασή τους να μιλήσουν γίνεται το πρώτο φως  για να αντικρύσουν συνειδητά την πραγματικότητα και να προχωρήσουν ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΙΑ .

        Την βία με τα πολλά πρόσωπα: σωματική, λεκτική, ψυχολογική, gaslighting, συμβολική από τον «νάρκισσο» κακοποιητή. Η τοξική σχέση που συνεπάγεται η επαφή με αυτές τις εκδοχές της κακοποίησης δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή, ιδιαίτερα από γυναίκες που είναι συναισθηματικά ευάλωτες και υπό αυτή την οπτική έτοιμες για να μπουν στον φαύλο κύκλο που ανοίγει η συναισθηματική ευαλωτότητα και η κεκαλυμμένη με δήθεν αγάπη και ενδιαφέρον κακοποιητική συμπεριφορά. Η μεγάλη αξία του μυθιστορήματος της Ζοέλ Λοπινό βρίσκεται ακριβώς εδώ, καθώς αναδεικνύει μέσα από τις τρεις εξομολογήσεις σε βάθος τα χαρακτηριστικά φανερά ή άδηλα αυτών των καταστάσεων. Στέκεται δίπλα στα θύματα, αφουγκράζεται τον βουβό πόνο τους , απλώνει το χέρι και υψώνει ένα ηχηρό ΟΧΙ, ομολογώντας «Είμαστε όλοι συνένοχοι μπροστά στη βία...» (σ. 323).

        Το μυθιστόρημα «Πέρα Από Τη Σιωπή» αναδεικνύεται σε μια σύγχρονη Βίβλο για τις Γυναίκες, δείχνοντάς τους το δρόμο για να προασπίσουν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, και ταυτόχρονα αποτελεί μια συνειδητή πολιτική πράξη, την οποία όλες οι γυναίκες οφείλουμε να στηρίζουμε.

Χαϊδεμενάκου Σταυρούλα

Πρόεδρος Χ.Ε.Ν. Ελλάδος, Φιλόλογος, Med, Δ/ντρια ΓΕ.Λ.

Η Σταυρούλα Χαιδεμενάκου γεννήθηκε στον Πειραιά και κατοικεί μόνιμα στα Γιάννενα. Είναι φιλόλογος και υπηρετεί στη δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση τα τελευταία δεκατρία χρόνια ως διευθύντρια γυμνασίου και γενικού λυκείου. Είναι κάτοχος του Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης « Σπουδές στην Εκπαίδευση» στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (2005). Πτυχιούχος του Φιλολογικού Τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (1988) καθώς και πτυχιούχος του Τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (κατεύθυνση Ψυχολογίας) ( 2006 ). Μιλάει γαλλικά και ισπανικά. Έχει εκδώσει μία ποιητική συλλογή, με τίτλο «Έρως και Περιπλάνησις, ποιητική σπονδή στην Οδύσσεια του Ομήρου». Δραστηριοποιείται εθελοντικά στην Χ.Ε.Ν. Ιωαννίνων και είναι Πρόεδρος της ΧΕΝ Ελλάδος. Στα ερευνητικά της ενδιαφέροντα είναι οι καινοτόμες εκπαιδευτικές τεχνικές και η αποτελεσματική ηγεσία στην εκπαίδευση.

Η Χ.Ε.Ν. Ελλάδος, δεν ευθύνεται για οιαδήποτε άποψη εκφραστεί και φιλοξενηθεί από το feminalab.gr, από φυσικό πρόσωπο, εταιρεία, οργανισμό. Οι απόψεις αυτές βαραίνουν και ευθύνουν αποκλειστικά το φορέα που τις εκφράζει και δεν υιοθετούνται από τη ΧΕΝ Ελλάδος.