Ο έρωτας στα χρόνια της αβεβαιότητας

Ο έρωτας, ετυμολογικά λένε, ότι προέρχεται από το ρήμα ‘ἔραμαι’, που σημαίνει -ερωτεύομαι, αγαπώ με πάθος. Μία άλλη θεωρία λέει ότι η λέξη ‘ἔρως’ προέρχεται από την λέξη ‘είρω’ που σημαίνει -ενώνω, συνδέω. Τι είναι άραγε αυτό που μας κάνει να νιώθουμε σύνδεση με το άλλο άτομο, που μας φέρνει κοντά, μας ενώνει και ερωτευόμαστε; Πώς ορίζουμε εμείς τον έρωτα; Βαφτίζουμε έρωτα την εγγύτητα που βιώνουμε ή την απόσταση;

Έχει νόημα να αναρωτηθούμε το πώς μάθαμε να σχετιζόμαστε και τι μηνύματα εισπράξαμε για το τι συμβαίνει στις στενές σχέσεις. Μάθαμε ότι έχουν τρυφερότητα, μοίρασμα, σεβασμό; Ότι μπορούμε να εκδηλώσουμε το ενδιαφέρον και τη χαρά; Να νιώσουμε υποστήριξη κι ασφάλεια να εκφραστούμε; Μάθαμε ότι οι σχέσεις είναι μια συνεργασία ή ότι είναι ζήτημα εξουσίας κι επιβολής; Μήπως με κάποιο τρόπο αναπαράγουμε στον έρωτα αυτά τα μηνύματα; Κι αν αυτά που μάθαμε δεν μας αρέσουν, τι μας εμποδίζει να τα ξεμάθουμε; Αν φτιάχναμε την κοσμοθεωρία μας από την αρχή, θα στεκόμασταν απέναντι στον έρωτα με τον ίδιο τρόπο;

Κάποτε, λένε, οι σχέσεις κρατάγανε, οι γάμοι κρατάγανε. Τι άλλο κράταγε όμως; Τα έμφυλα στερεότυπα; Η έλλειψη δυνατοτήτων και δικαιωμάτων της γυναίκας, οι υπερβολικές προσδοκίες για τους ρόλους που έπρεπε να αναλάβει; Η έλλειψη ικανοποίησης από τη σχέση; Ποιο είναι το ζητούμενο τελικά; Η διάρκεια μιας σχέσης ή η ποιότητα της; Και ποιος είναι ο σκοπός της σχέσης; Το να συμπορευτούμε με ένα άλλο άτομο ή το να γαντζωθούμε επάνω του;  

Σήμερα, στην εποχή του διαδικτύου, έχουν αλλάξει οι νόρμες για τον έρωτα. Ζούμε στα χρόνια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των εφαρμογών γνωριμιών, όπου με ένα απλό like, ένα swipe right ή ένα swipe left, εκτονώνουμε την ανάγκη μας για έρωτα ή -μάλλον- για επιβεβαίωση. Κι ο έρωτας γίνεται ένα ακόμη προϊόν προς κατανάλωση. Ενώ η τεχνολογία υπόσχεται να μας συνδέσει, ταυτόχρονα, μας κρύβει πίσω από τις οθόνες, εντείνοντας τις ανασφάλειες και την αποξένωση. Έτσι, μεταμορφώνει τον έρωτα σε ένα παιχνίδι της στιγμής, χωρίς βάθος ή ουσία. Σε έναν κόσμο υπερσύνδεσης, η αληθινή σύνδεση συχνά μοιάζει να χάνεται.

Φαίνεται, όμως, ότι κι η ιδέα του έρωτα προκαλεί τρόμο. Λέμε ότι «κολλήσαμε συναισθήματα» («catch feelings») για έναν άνθρωπο, σα να πρόκειται για κάποιο «κρυολόγημα» («catch a cold») που πρέπει να αποφύγουμε. Στη σύγχρονη κοινωνία επικρατούν τα situationships, το casual dating και το ghosting. Κι αυτό ακριβώς αντικατοπτρίζουν αυτά τα φαινόμενα, αυτόν τον φόβο μας σήμερα να επενδύσουμε συναισθηματικά και να συνδεθούμε πραγματικά με ένα άλλο άτομο. Αντέχουμε άραγε να δείξουμε τα πιο ευάλωτα μας κομμάτια; Έχει κάποιο νόημα; Κι αν ρισκάρουμε κι απορριφθούμε, θα μπορέσουμε να αντέξουμε το πλήγμα;

Αυτή η αμφιθυμία που διέπει τις ερωτικές μας σχέσεις ίσως καθρεπτίζει την αστάθεια που χαρακτηρίζει γενικότερα την εποχή μας. Σε μια κοινωνία που προσπαθεί να επιβιώσει μετά από αλλεπάλληλες κρίσεις, ο έρωτας φαίνεται να έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Πώς να ερωτευτούμε και να δημιουργήσουμε ερωτικές σχέσεις, όταν φοβόμαστε για το μέλλον; Όταν η επαγγελματική και οικονομική αβεβαιότητα μοιάζει να κυριαρχεί; Πώς να φτιάξουμε τη ζωή μας, όταν το ενοίκιο και τα έξοδα αυξάνονται ασταμάτητα και η ιδέα του να ζήσουμε αυτόνομα -πόσο μάλλον μ’ έναν άλλον άνθρωπο- μοιάζει με μακρινό όνειρο; Σε μία εποχή που αγωνιζόμαστε να ανταπεξέλθουμε στις απαιτήσεις της καθημερινότητας, υπάρχει χρόνος και χώρος για τον έρωτα (του δίνουμε;) ή έχει γίνει μία ακόμα πολυτέλεια;

Αλλά, ίσως ξεχνάμε ότι ο έρωτας είναι μία από τις μεγαλύτερες επαναστατικές πράξεις. Στο βιβλίο ‘1984’ του Τζόρτζ Όργουελ ο έρωτας είχε απαγορευτεί. Δεν ήταν τίποτα άλλο, παρά ένας τρόπος αναπαραγωγής, η ερωτική επιθυμία είχε ξεριζωθεί και τα ανθρώπινα συναισθήματα είχαν εξαλειφθεί.

Ξεχνάμε ότι στο δίπολο της ύπαρξης μας στέκονται αντικριστά δύο δυνάμεις, αυτή που μας κινητοποιεί κι αυτή που μας αποδιοργανώνει. Από τη μία η ζωή κι ό,τι μοιάζει με ζωή (δημιουργία, σύνδεση, χαρά) και από την άλλη ο θάνατος κι ό,τι μοιάζει με θάνατο (απόσυρση, ματαίωση, φόβος). Μήπως τελικά, ο έρωτας ενέχει τόσο τη ζωή όσο και τον θάνατο; Μήπως είναι η δύναμη που ενώνει, μας δίνει ώθηση, μας ενεργοποιεί αλλά και ταυτόχρονα αναστατώνει, μας φέρνει απέναντι με φόβους και τραύματα -για να τα αντιμετωπίσουμε, μας αλλάζει; Σε τι επίπεδο ετοιμότητας είμαστε, ώστε να αφήσουμε τον έρωτα να μας αναδιαμορφώσει; Άλλωστε, θέλει αρετή και τόλμη… ο έρωτας.

Γουβιά Αθηνά, Κοινωνική λειτουργός – εκπ. Ψυχοδραματίστρια

Χαλκιαδάκη Αναστασία, Ψυχολόγος – εκπ. Ψυχοθεραπεύτρια

Η Χ.Ε.Ν. Ελλάδος, δεν ευθύνεται για οιαδήποτε άποψη εκφραστεί και φιλοξενηθεί από το feminalab.gr, από φυσικό πρόσωπο, εταιρεία, οργανισμό. Οι απόψεις αυτές βαραίνουν και ευθύνουν αποκλειστικά το φορέα που τις εκφράζει και δεν υιοθετούνται από τη ΧΕΝ Ελλάδος.