«Ξέρω γιατί κελαηδάει το πουλί στο κλουβί» της Μάγια Αγγέλου

Ένα συγκλονιστικό ταξίδι στην ψυχή της ανθρώπινης αντοχής

Από τα εφηβικά μου χρόνια διατηρώ μία λίστα με βιβλία που θέλω να διαβάσω. Την εμπλουτίζω κατά καιρούς με νέα βιβλία, που παίρνουν την θέση αυτών που κατόρθωσα πλέον να ολοκληρώσω.

Το βιβλίο της Μάγια Αγγέλου «Ξέρω γιατί κελαηδάει το πουλί στο κλουβί», διατηρούσε μία περίοπτη θέση εδώ και χρόνια σε αυτήν την λίστα, φιγουράροντας μάλιστα στις πρώτες θέσεις. Άργησα όμως να το διαβάσω, κι ίσως έτσι έπρεπε να γίνει, να είμαι σε αυτήν την ηλικία, με αυτές τις εμπειρίες και ανησυχίες για να μπορέσω να το εκτιμήσω.  

Το βιβλίο αυτό αποτελεί μία ωδή στην γυναικεία δύναμη, στην ελευθερία, στην περηφάνια και στην ισότητα. Δεν είναι μόνο η αυτοβιογραφία της Αγγέλου, αλλά ένα πανίσχυρο μανιφέστο για την ανθρώπινη ψυχή, την αντοχή και την επιβίωση.

Ο τίτλος του βιβλίου είναι εμπνευσμένος από το ποίημα "Sympathy" του Paul Laurence Dunbar. Το κελάηδισμα του πουλιού στο κλουβί συμβολίζει την ανάγκη για ελευθερία και έκφραση, ακόμη και μέσα από τα δεσμά της καταπίεσης. Αυτή η μεταφορά διατρέχει ολόκληρο το βιβλίο, καθώς η Αγγέλου περιγράφει τις δικές της εμπειρίες ως νεαρή γυναίκα στον αμερικανικό Νότο.

Παρακολούθησα την πορεία της Μάγιας, από την ηλικία των τριών ετών, όπου μαζί με τον αδερφό της μετακομίζουν στο σπίτι της γιαγιάς τους, έως και την τρυφερή ηλικία των δεκαέξι χρονών, όπου έφηβη πιά, την είδα  με ένα μωρό στην αγκαλιά, τον γιό της.

Συνάντησα δυνατές γυναίκες, που επηρέασαν την πρωταγωνίστριά μας, την καθοδήγησαν και την βοήθησαν, σε ένα περιβάλλον έντονων φυλετικών αντιθέσεων. Η Αγγέλου μου προσέφερε μια σπάνια ματιά στην καθημερινή πραγματικότητα του ρατσισμού στον αμερικανικό Νότο, περιγράφοντας τόσο τις μικρές ταπεινώσεις όσο και τις μεγάλες αδικίες, αλλά και τους τρόπους με τους οποίους η κοινότητά της αντιστάθηκε και επιβίωσε.

Ήταν συγκλονιστική η στιγμή που μικρά παιδιά χλευάζουν τη γιαγιά της Μάγιας, μέσα στο ίδιο της το κατάστημα, για το μέγεθος της μύτης της, την γελοιοποιούν για το σχήμα των χειλιών της, την λοιδορούν για το σκούρο χρώμα του δέρματός της. Κι εκείνη, σαν βράχος που αψηφά τα κύματα, παραμένει ακλόνητη. Η υπομονή της, μια σιωπηλή διαμαρτυρία ενάντια στην αδικία, μια διδαχή αξιοπρέπειας χωρίς λόγια.

Η συγγραφέας ζει σε αυτό το συντηρητικό περιβάλλον, με τη θρησκεία να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην καθημερινότητά της, και πάντοτε με τη συντροφιά του αδερφού της και των βιβλίων της.

Η περιγραφή του βιασμού της στην ηλικία των οκτώ μόλις ετών, είναι η πιο σκληρή περιγραφή στο βιβλίο. Η συγγραφέας περιγράφει με ωμή ειλικρίνεια το τραύμα και τις συνέπειές του, συμπεριλαμβανομένης της απόφασής της να μείνει βουβή για σχεδόν πέντε χρόνια, νιώθοντας την ευθύνη και την ενοχή να την πνίγουν.

Μέσα από την περιγραφή της επούλωσης του τραύματός της, απλώνει όμως και το χέρι της σε κάθε γυναίκα που έχει βρεθεί σε παρόμοια θέση, προσκαλώντας τη να βρει τη φωνή της.

Ακολούθησα την πρωταγωνίστρια του βιβλίου στη δική της αναζήτηση προσδιορισμού της ταυτότητάς της, έχοντας πάντα ως στήριγμα την οικογένεια, την κοινότητα της, την εκπαίδευση και τα βιβλία της, μέχρι την αυτό-αποδοχή και την αυτοπεποίθησή της.

Η Αγγέλου με το δικό της κελάηδισμα, με έκανε να αντιληφθώ ότι κάθε φωνή έχει αξία, κάθε φωνή μπορεί να είναι ένα ισχυρό εργαλείο για αλλαγή.

Ας συνεχίσουμε λοιπόν να τραγουδάμε, για την ελευθερία, την αλήθεια και την ανθρωπιά μας.

Παναγιώτα Τσώνη

Δικηγόρος

Συντονίστρια Δράσεων των Εξειδικευμένων Υπηρεσιών της ΧΕΝ Ελλάδος

Η Χ.Ε.Ν. Ελλάδος, δεν ευθύνεται για οιαδήποτε άποψη εκφραστεί και φιλοξενηθεί από το feminalab.gr, από φυσικό πρόσωπο, εταιρεία, οργανισμό. Οι απόψεις αυτές βαραίνουν και ευθύνουν αποκλειστικά το φορέα που τις εκφράζει και δεν υιοθετούνται από τη ΧΕΝ Ελλάδος.