Υπόθεση Ellie Wilson: Η επιζώσα που νίκησε το σύστημα

Η Ellie Wilson, μια 26χρονη από τη Γλασκώβη, κατήγγειλε τον βιασμό της από τον πρώην σύντροφό της, φοιτητή Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης, Daniel McFarlane. Ο McFarlane καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκιση. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της δίκης το 2022, η Wilson βρέθηκε αντιμέτωπη με την ασεβή και κακοποιητική συμπεριφορά του δικηγόρου υπεράσπισης, Lorenzo Alonzi.

Ο Alonzi, επανειλημμένα υπερέβη τα όρια της δεοντολογίας, παραβιάζοντας τους κανόνες που προστατεύουν τις γυναίκες σε δίκες βιασμού από ανάρμοστες ερωτήσεις σχετικά με το σεξουαλικό τους ιστορικό και χαρακτήρα. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης της, ο δικηγόρος υπεράσπισης ρώτησε το θύμα αν είχε διαταραχή ναρκισσιστικής προσωπικότητας, παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχε καμία τέτοια διάγνωση.

Μετά την καταδίκη του πελάτη του, ο δικηγόρος υπεράσπισης δήλωσε στο δικαστήριο ότι ο McFarlane "ερωτεύτηκε το λάθος άτομο", υπονοώντας ότι η καταδίκη του αποτελούσε μεγάλη αδικία.

Η Ellie Wilson, που παραιτήθηκε από το δικαίωμά της να μην δημοσιευτούν τα προσωπικά της στοιχεία, κατήγγειλε τη συμπεριφορά του δικηγόρου υπεράσπισης στον Δικηγορικό Σύλλογο της Σκωτίας. Για να υποστηρίξει την καταγγελία της, η Wilson θέλησε να προσκομίσει τα απομαγνητοφωνημένα πρακτικά της δίκης, αλλά ενημερώθηκε ότι θα έπρεπε να πληρώσει συνολικά £3,000, ποσό που κατάφερε να συγκεντρώσει μέσω χρηματοδότησης από το κοινό (crowdfunding).

Ο Δικηγορικός Σύλλογος της Σκωτίας έκρινε τον δικηγόρο Alonzi ένοχο για ανάρμοστη συμπεριφορά σε έξι από τις 11 καταγγελίες, που υπέβαλε η Ellie Wilson. Του επιβλήθηκε πρόστιμο £2,000, αυστηρή γραπτή επίπληξη, ενώ διατάχθηκε να καταβάλει αποζημίωση £1,000 στην Wilson.

Η Σημασία της Υπόθεσης για τις Επιζήσασες

Η Wilson τόνισε ότι, η συμπεριφορά του δικηγόρου υπεράσπισης, είναι ενδεικτική των εμποδίων, που αντιμετωπίζουν οι επιζώσες σεξουαλικής βίας, όταν έρχονται αντιμέτωπες με το δικαστικό σύστημα. Οι  ακατάλληλες και ανάρμοστες ερωτήσεις από δικηγόρους υπεράσπισης συχνά λειτουργούν αποτρεπτικά για τα θύματα, εμποδίζοντάς τα να επιδιώξουν δικαιοσύνη.

Η υπόθεση αυτή αποτελεί επίσης μια υπενθύμιση για την ανάγκη διαρθρωτικών αλλαγών στο δικαστικό σύστημα, προκειμένου να προστατεύονται και να δικαιώνονται οι γυναίκες που έχουν υποστεί σεξουαλική βία.

 Η Ellie Wilson είναι μια φωνή δικαιοσύνης και αλλαγής.

Η αποφασιστικότητά της να φέρει στο φως την κακοποίηση, που υπέστη στο δικαστήριο, είναι μια πράξη θάρρους και ελπίδας για όλες τις γυναίκες,  που αγωνίζονται για δικαιοσύνη. Η ιστορία της είναι μια ισχυρή υπενθύμιση της δύναμης της φωνής των θυμάτων και της ανάγκης για συνεχή προσπάθεια για βελτίωση του δικαστικού συστήματος προς όφελος όλων.

Η Wilson δήλωσε ότι η εμπειρία της στο δικαστήριο ήταν επώδυνη, αλλά αισθάνεται δικαιωμένη από την απόφαση του Δικηγορικού Συλλόγου της Σκωτίας. Ελπίζει ότι η υπόθεσή της θα αποτελέσει παράδειγμα για την αποτροπή της επαθυματοποίηση των θυμάτων σεξουαλικής βίας στα δικαστήρια και θα ενθαρρύνει άλλες επιζώσες να μιλήσουν και να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους.

Πηγή: BBC  Defence lawyer fined over rape survivor questioning

Η Κοινωνιολογική / φεμινιστική προσέγγιση της Είδησης : η δευτερογενής θυματοποίηση / victim blaming

Με αφορμή τη συγκεκριμένη είδηση, ανατρέχουμε στην «επαναφορά» της στερεοτυπικής εικόνας της βιασμένης (αλλά και του κάθε θύματος σεξιστικής βίας, γενικότερα) έτσι όπως αυτή αναδεικνύεται, χρόνια τώρα, στις πρακτικές και τις συμπεριφορές της προανακριτικής, ανακριτικής και δικαστικής διαδικασίας. 

Στην Ελλάδα, αλλά και αλλού, ακόμα και αν υπάρχει «κατοχυρωμένο» θεσμικό πλαίσιο σεβασμού των δικαιωμάτων των θυμάτων σεξουαλικής μορφής βίας, συχνά, «παρακάμπτεται» και επικρατεί η υποβόσκουσα ενοχοποίηση του θύματος βιασμού (ή/και κάθε σεξιστικής / έμφυλης βίας).

Βέβαια, η υποστήριξη ψυχολόγου στην προανάκριση/ ανάκριση, ή/και ιατροδικαστική διαδικασία δεν είναι για πολλές χώρες «αυτονόητο» δικαίωμα των θυμάτων, ούτε η εκκένωση της αίθουσας και η κεκλεισμένων των θυρών δίκη, καθώς θα πρέπει να προηγηθεί ανάλογο αίτημα της πολιτικής αγωγής, αλλά, ούτε και η απαγόρευση ερωτήσεων που παραβιάζουν την αξιοπρέπεια των θυμάτων. Επίσης, σπάνια συναντώνται καταρτισμένα αστυνομικά, ή, δικαστικά όργανα, ή, συνήγοροι, σε θέματα έμφυλης βίας που θα ασχοληθούν με μεγαλύτερη ενσυναίσθηση με το ζήτημα.

Έτσι, συχνά, το θύμα καλείται να βιώσει και να αναβιώσει τη σκηνή του βιασμού του, τόσο στη διάρκεια των ανακριτικών πράξεων, όσο και στις αίθουσες των Δικαστηρίων και μάλιστα, μέσα σε εξοντωτικές για την προσωπικότητά του και την ψυχολογική του ισορροπία, συνθήκες, ζώντας ένα «δεύτερο βιασμό του».

Από κοινωνιολογικής πλευράς, ο βιασμός αποτελεί μορφή «κοινωνικού ελέγχου», καθώς, είτε «τιμωρεί», είτε «επαναφέρει» στις συνθήκες υποταγής το θύμα. Ο στόχος, επομένως είναι, αφενός, ο εκφοβισμός του θύματος και, αφετέρου, η ενίσχυση της κοινωνικής δύναμης του δράστη.

Από φεμινιστικής πλευράς, ο βιασμός συνδέεται με τις ανισότητες μεταξύ των φύλων, καθώς αποτελεί ένα «μέσον» αναπαραγωγής τους, στο πλαίσιο μιας πατριαρχικά δομημένης  κοινωνίας.

Τόσο από την κοινωνιολογική, όσο και από την φεμινιστική οπτική, πάντως, ο βιασμός είναι το μόνο έγκλημα, στο οποίο ενοχοποιούνται τα θύματα, αν όχι περισσότερο, τουλάχιστον, στον ίδιο βαθμό με τον δράση,.

Είναι το μόνο έγκλημα που τα θύματα αντιμετωπίζουν το στίγμα της ντροπής και της ενοχής. Είναι το μόνο έγκλημα για το οποίο μπορεί να «δικάζεται» στην αίθουσα δικαστηρίου, το θύμα, ταυτόχρονα με τον θύτη.  Οι ερωτήσεις που γίνονται στο θύμα, συχνά, αφήνουν αιχμές ενοχοποίησης , σε ένα δεύτερο επίπεδο, αφήνοντας να εννοηθεί ότι μπορεί και να «τα ‘θελε».

Η αστυνομία, το δικαστήριο, όλα τα εμπλεκόμενα άτομα και φορείς, συνήθως, διέπονται από ισχυρές έμφυλες προκαταλήψεις, που καθιστούν αμφισβητήσιμο το γεγονός του βιασμού, οδηγούν σε μια δεύτερη θυματοποίηση, ενοχοποιώντας το θύμα, αντί για τον δράστη.

Το γυναικείο/ φεμινιστικό κίνημα έχει ζητήσει επανειλημμένα μέτρα προστασίας των θυμάτων βιασμού, δεδομένης της ευαλωτότητας τους, σε μια πατριαρχική κοινωνία, προκειμένου να αποφευχθεί η δευτερογενής θυματοποίησή τους,  η οποία συντελείται μέσα  από πρακτικές εξευτελισμού της αξιοπρέπειάς τους στην ανακριτική και δικαστική διαδικασία. Πρέπει να τους εξασφαλίζεται το κατάλληλο υποστηρικτικό περιβάλλον και να τηρούνται οι ανάλογες διαδικασίες μη εξόντωσής τους, όχι μόνο για να βοηθηθούν τα ίδια τα θύματα να καταθέσουν χωρίς φόβο, ενοχή και ντροπή, αλλά για να βοηθηθεί κάθε γυναίκα, παιδί ή έφηβος, κάθε  άτομο που θα, ή, που έχει υποστεί βιασμό να μιλήσει και να καταδείξει το δράστη.

Επειδή σε μια ευνομούμενη πολιτεία οι δράστες πρέπει να τιμωρούνται για τις πράξεις τους, ΟΧΙ ΤΑ ΘΥΜΑΤΑ