Ημερολόγιο
Από τις 8 Μάρτη 1857 στο σήμερα : 167 χρόνια μετά τα έμφυλα στερεότυπα εξακολουθούν να υπάρχουν και να οδηγούν σε ανισότητες, στην εκπαίδευση, την εργασία και σε βία : μια κοινωνιολογική προσέγγιση
Στην εκπαίδευση οι κοινωνικές κατασκευές δημιουργούν τα «πρέπει» και τα «μη» των αγοριών και των κοριτσιών, με την ανάδειξη του «βιολογικού φύλου» σε «κοινωνικό φύλο» Το «κοινωνικό φύλο» δεν είναι βιολογικά δεδομένο. Οι ρόλοι των φύλων διαφοροποιούνται διαχρονικά και διατοπικά, αλλά και για οικονομικούς λόγους, όπως η Αγορά της βιομηχανίας των παιχνιδιών (και όχι μόνο). Το σχολείο αναπαράγει τα έμφυλα στερεότυπα από το νηπιαγωγείο στο πρώτο στάδιο της κοινωνικοποίησης, με τα διαφορετικά χρώματα και παιχνίδια έως το Δημοτικό και το Γυμνάσιο / Λύκειο με τη χρήση του αρσενικού άρθρου και την αναφορά σε σπουδαία πρόσωπα κυρίως αντρικά στην Ιστορία και τις Επιστήμες κλπ.
Στην εργασία: τα κορίτσια μεγαλώνοντας, μέσω της συγκεκριμένης κοινωνικοποίησής τους συνδέονται με τη φροντίδα του σπιτιού και των παιδιών και επιλέγουν σπουδές και επαγγέλματα «φροντίδας» Αντίστοιχα, τα αγόρια μεγαλώνοντας, μέσω της συγκεκριμένης κοινωνικοποίησής τους, υπερσυγκεντρώνονται σε τεχνικά / τεχνολογικά επαγγέλματα. Ο αναμενόμενος ρόλος του καθενός μας και της καθεμιάς μας, που σχηματίζεται μέσα από τους φορείς κοινωνικοποίησης, πρωτογενείς και δευτερογενείς, δημιουργεί και διαφορετικές προσδοκίες, για τους άντρες και τις γυναίκες. Έτσι, οι προσδοκίες αυτές ενσωματώνονται και αναπαράγονται από τους ανθρώπους, όταν κάνουν τις εκπαιδευτικές και τις επαγγελματικές τους επιλογές
Στα ΜΜΕ, η έμφυλη ταυτότητα προβάλλεται μέσα από διαφημίσεις, σειρές, εκπομπές, κλπ. Οι κυρίαρχες νόρμες σχετικά με το τι είναι αρσενικό και θηλυκό επηρεάζουν σημαντικά αυτές τις επιλογές των σεναριογράφων και σκηνοθετών κ.ο.κ.
Τέλος τα έμφυλα στερεότυπα καταλήγουν να επηρεάζουν και την εργασία : είναι υποχρεώσεις φροντίδας της οικογένειας, που αναλαμβάνουν σχεδόν εξ ολοκλήρου οι μητέρες - σύζυγοι που επιδρούν έμμεσα στην αμειβόμενη εξωοικιακή εργασία.
Τα έμφυλα στερεότυπα δημιουργούν και τις ανάλογες αντιλήψεις, καθώς, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ισότητα μεταξύ Γυναικών και Ανδρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (για το 2020):
- Το 44% πιστεύει ότι ο σημαντικότερος ρόλος της γυναίκας είναι η φροντίδα του σπιτιού και της οικογένειας της
- Το 43% πιστεύει ότι ο σημαντικότερος ρόλος του άντρα είναι να βγάζει χρήματα
Ο δίκαιος καταμερισμός της εσωοικιακής εργασίας και η ίση ανάληψη των ανάλογων ευθυνών και από τους δύο συζύγους βοηθά στη συμφιλίωση της επαγγελματικής και προσωπικής / οικογενειακής ζωής. Η ύπαρξη κράτους πρόνοιας, με αντίστοιχες δομές φροντίδας, όπως βρεφονηπιακοί / παιδικοί σταθμοί κλπ. είναι επίσης σημαντική, καθώς και η λήψη ανάλογων πολιτικών, όπως, λ.χ., η θέσπιση γονικής αδείας και για τους πατέρες.
Στην ελληνική πραγματικότητα, επιπρόσθετα, σημαντικός θεωρείται και ο ρόλος της ευρύτερης οικογένειας με τη συμβολή των παππούδων και γιαγιάδων, ή / και θείων κλπ. στη φροντίδα παιδιών ηλικιωμένων, ΑμΕΑ, ασθενών κλπ. που «επιμερίζονται» το φόρτο της γυναίκας.
Τα έμφυλα στερεότυπα οδηγούν στις οριζόντιες διακρίσεις/ στους «γυναικοκρατούμενους» και «ανδροκρατούμενους» κλάδους εργασίας, καθώς η κοινωνικοποίηση βάσει του φύλου, όπως προειπώθηκε, οδηγεί στην ανάπτυξη των αντίστοιχων, για κάθε φύλο, δεξιοτήτων και στα επαγγέλματα «φροντίδας», με την υπέρ -συγκέντρωση σε ανάλογες επαγγελματικές επιλογές και σε ανάλογους κλάδους εργασίας. Έτσι δημιουργούνται «αντρικοί» και «γυναικείοι» εργασιακοί χώροι και καταγράφονται παραδοσιακές γυναικείες εργασίες όπως δακτυλογράφοι, νοσοκόμες κ.ά. Ο έμφυλος καταμερισμός ενισχύει την εκμετάλλευση στην αγορά εργασίας, καθώς οι γυναίκες, συχνά, δέχονται επισφαλείς εργασιακούς όρους, ή θέσεις μερικής απασχόλησης, προκειμένου να έχουν χρόνο να εκπληρώσουν και τις εργασίες φροντίδας στην οικογένεια. Βάσει στατιστικών, σύμφωνα με την Έκθεση PISA, το 2019, παρατηρείται ότι :
- Το ποσοστό των ανδρών που εργάζονται στον ψηφιακό τομέα είναι 3,1 φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των γυναικών
- Μόνο το 22% των προγραμματιστών στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης είναι γυναίκες
- Μόνο το 17% των ατόμων που σπουδάζουν και σταδιοδρομούν στις ΤΠΕ είναι γυναίκες
- Μόνο το 10% των εργαζομένων στον κατασκευαστικό τομέα και το 25% των εργαζομένων στον τομέα της γεωργίας, της δασοκομίας, της αλιείας και των μεταφορών είναι γυναίκες
- Μόνον το 25% των εργαζομένων στην εκπαίδευση και το 20% των εργαζομένων σε δραστηριότητες της υγείας και κοινωνικές δραστηριότητες είναι άνδρες.
Εξάλλου, με την υγειονομική και την οικονομική κρίση που προηγήθηκαν επιβαρύνθηκαν δυσανάλογα κλάδοι στους οποίους εργάζονται, κυρίως γυναίκες :
- Είτε με αύξηση της ανεργίας, λ.χ., με την οριστική διακοπή λειτουργίας μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις οποίες ήταν, κυρίως, γυναίκες ιδιοκτήτριες ή εργαζόμενες / πωλήτριες,
- Είτε με υπεραπασχόληση (επαγγελματική εξουθένωση, burn out) λ.χ., στα νοσηλευτικά ιδρύματα που αποτελούν το κυρίως προσωπικό νοσηλειακής φροντίδας
Καταλήγοντας : Τα έμφυλα στερεότυπα οδηγούν σε άνισο καταμερισμό εργασίας στο σπίτι και στην Αγορά Εργασίας, στη θηλυκοποίηση των κλάδων και, γενικότερα, σε επισφαλείς εργασιακές συνθήκες για τις γυναίκες.